Historia

Katedra Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika została powołana 1 kwietnia 1947 r. w ramach Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, a po jego podziale w 1951 r. na dwa wydziały stała się częścią Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi. Pierwszym kierownikiem Katedry został prof. Władysław Gorczyński, bardzo znany w świecie polski klimatolog. Głównym jego polem badawczym była aktynometria. Oprócz opracowań naukowych analizujących różne aspekty badawcze związane z promieniowaniem słonecznym, prof. Gorczyński specjalizował się także w konstrukcji przyrządów służących do jego pomiaru (np. znany jest przede wszystkim jego przyrząd zwany solarymetrem uniwersalnym Gorczyńskiego, który pozwala na pomiar wszystkich rodzajów promieniowania słonecznego). Po śmierci prof. Gorczyńskiego w dniu 25 czerwca 1953 r. Katedrą Meteorologii i Klimatologii kierowali aż do 1977 r. głównie profesorowie geomorfologii, tacy jak Stefan Majdanowski (grudzień 1953 – lipiec 1957), Rajmund Galon (1958-1969) i Ludmiła Roszko (1969-1977), z wyjątkiem roku akademickiego 1957/58, kiedy kierownictwo sprawował zatrudniony na stałe doc. dr Eugeniusz Hohendorf (doktorant Profesora W. Gorczyńskiego z 1949 r.). Należy tutaj jednak dodać, iż wykłady kursowe z meteorologii i klimatologii dla studentów w tym czasie były prowadzone przez profesorów klimatologii lub hydrologii dojeżdżających z innych uniwersytetów i instytucji, np. Stefan Majdanowski, Janusz Paszyński i Henryk Mitosek. Od 1967 r. wykłady przejął dr Gabriel Wójcik (klimatolog), który został na stałe zatrudniony w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika 1 lutego tego roku. Po ukończeniu habilitacji został powołany w 1978 r. na kierownika Zakładu Klimatologii i kierował nim aż do końca września 2000 r. W październiku 2000 r. kierownictwo Zakładu przejął dr hab. Rajmund Przybylak. W 1969 r., Katedra Meteorologii i Klimatologii, w związku z reorganizacją struktury Uniwersytetu, została przemianowana w Zakład Klimatologii, który stał się częścią nowo powstałego Instytutu Geografii. Od tego czasu siedziba Zakładu znajdowała się w 3 różnych miejscach, wliczając obecną jego lokalizację na Bielanach począwszy od października 2006 r. Od pierwszego stycznia 2013 r., w związku z powstaniem Wydziału Nauk o Ziemi we wrześniu 2012 r. w miejsce istniejącego dotychczas Instytutu Geografii, wrócono do pierwotnej nazwy jednostki, tj. Katedry Meteorologii i Klimatologii.

Obecnie w Katedrze jest zatrudnionych 6 pracowników.
Głównymi obszarami naszych badań i działalności dydaktycznej są:
1. współczesne warunki klimatyczne Polski, w tym szczególnie jej północnej części,
2. historia klimatu Polski i Europy Centralnej w ostatnim tysiącleciu,
3. klimat obszarów polarnych (Arktyka i Antarktyka) oraz jego zmiany współczesne i w okresie historycznym,
4. warunki bioklimatyczne w Polsce i w Arktyce,
5. warunki solarne w Polsce i ich zmiany,
6. zróżnicowanie topoklimatyczne w Polsce (głównie w terenach zurbanizowanych) oraz w obszarach polarnych.

Na początku 1990. lat został wprowadzony nowy system finansowania badań naukowych w Polsce (konkurs projektów badawczych). Zakład Klimatologii (obecnie Katedra Meteorologii i Klimatologii) aktywnie zaczął zdobywać środki finansowe na swoje badania. Od 1992 r. do końca 2013 r. ukończono bądź są w trakcie realizacji 25 projektów badawczych (tab. 1). W tym okresie pracownicy Zakładu/Katedry opublikowali 8 monografii (z ogólnej liczby 9 monografii, które powstały od początku istnienia jednostki). Dwie z nich zostały opublikowane w języku angielskim w Holandii w wydawnictwie Kluwer Academic Publishers. Ostatnio pracownicy Katedry byli też głównymi redaktorami monografii pt. The Polish Climate in the European Context: An Historical Overview wydanej w wydawnictwie Springer w Holandii. Lista publikacji pracowników Katedry Meteorologii i Klimatologii jest dostępna poniżej.

Nasza działalność badawcza koncentrowała się nie tylko na badaniu klimatu Polski i obszarów polarnych, ale również innych obszarów leżących w Europie, Afryce i Azji. Pracownicy Katedry brali udział w różnych ekspedycjach badawczych, głównie do obszarów polarnych (np. do Kaffiøyry w NW Spitsbergenie czy też do wyspy King George w Antarktyce). Ich pełna lista jest przedstawiona w tab. 2.

Pracownicy Katedry uczestniczyli także bardzo często w wyjazdach badawczych i szkoleniowych do różnych uniwersytetów i instytucji (tab. 3).

Do końca 2013 r. (głównie jednak w ostatnich 40 latach) w Katedrze Meteorologii i Klimatologii wypromowano 364 magistrów i 11 doktorów (tab. 4) w zakresie klimatologii. Promotorami większości ww. prac byli profesorowie Gabriel Wójcik i Rajmund Przybylak.

Program zajęć dydaktycznych z zakresu meteorologii i klimatologii jest bardzo bogaty i zróżnicowany, szczególnie w przypadku studiów II stopnia. Corocznie naszą specjalizację Klimat i ochrona klimatu wybiera 8-10 studentów studiów dziennych. Listę wykładów i seminariów, które prowadzili pracownicy Katedry w latach 1975-2013 przedstawia tab. 5.