ul. Lwowska 1, 87-100 Toruń
tel.: +48 56 611 2585
fax: +48 56 611 2586
e-mail: wnozigp@umk.pl

Historia Wydziału Nauk o Ziemi

Wydział Nauk o Ziemi UMK w Toruniu kontynuuje bogate tradycje ośrodka geograficzno-geologicznego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Profesorowie z tego Uniwersytetu, do których dołączyli później naukowcy z innych polskich uczelni, tworzyli fundament nauk o Ziemi na powstającym Uniwersytecie w Toruniu.

 

Początki nauk o Ziemi na UMK

Pierwszą jednostką geograficzną w UMK była Katedra Geografii, która powstała dnia 1 października 1945 r. na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. Jej pierwszym kierownikiem był prof. dr Mieczysław Limanowski były profesor Uniwersytetu S. Batorego w Wilnie. Równocześnie utworzona została Katedra Geologii, której kierownikiem został prof. dr Edward Passendorfer, również z Uniwersytetu S. Batorego w Wilnie. Powstanie obu katedr pozwoliło na rozpoczęcie studiów geograficznych jesienią 1945 r. W połowie 1946 r. kierownictwo Katedry Geografii (później Geografii Fizycznej) objął prof. dr Rajmund Galon.

prof. Rajmund Galon
prof. Rajmund Galon fot. arch. UMK

Na przełomie 1945/46 r. na Wydziale Humanistycznym powstała Katedra Antropogeografii, którą objęła prof. dr Maria Kiełczewska-Zaleska. Jednostka ta jako Katedra Geografii III została z dniem 1 października 1950 r. przeniesiona na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy. W 1947 r. powstała Katedra Meteorologii i Klimatologii, którą objął prof. dr Władysław Gorczyński.

Katedry Geografii Fizycznej, Antropogeografii, Meteorologii i Klimatologii oraz Katedra Geologii stanowiły zalążek przyszłego toruńskiego ośrodka nauk o Ziemi.

 

Katedry geografii i geologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi

W dniu 1 września 1951 r. w wyniku podziału Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego powołany został Wydział Biologii i Nauk o Ziemi. W ramach nowego wydziału utworzono Zespół Katedr Geografii, w skład którego weszły: Katedra Geografii Fizycznej, obejmująca Zakłady Geografii Fizycznej i Geografii Regionalnej, Katedra Geografii III (przyszła Katedra Geografii Ekonomicznej), Katedra Meteorologii i Klimatologii oraz okrojona Katedra Geologii (w 1952 r. decyzją Ministerstwa zespół naukowy prof. dr E. Passendorfera został przeniesiony na Uniwersytet Warszawski). W strukturze Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi funkcjonował też Zakład Mineralogii i Krystalografii. W roku 1953 w miejsce Zakładów Geografii Fizycznej i Geografii Regionalnej powstały odrębne Zakłady Geomorfologii i Hydrografii.

W 1958 r. główną siedzibą geografii na UMK na wiele lat stał się budynek zlokalizowany przy ul. Fredry 6/8 w Toruniu.

 

Instytut Geografii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi

Na mocy zarządzenia Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia l grudnia 1969 r. na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UMK utworzony został Instytut Geografii. W jego skład weszły Zespół Katedr Geografii, a także Katedry Geologii oraz Petrografii i Mineralogii.

Podstawowymi jednostkami Instytutu Geografii stały się Zakłady i Pracownie. Instytut liczył wówczas 7 zakładów: Zakład Geografii Fizycznej, Zakład Geomorfologii, Zakład Hydrografii, Zakład Meteorologii i Klimatologii, Zakład Geografii Ekonomicznej, Zakład Geologii oraz Zakład Mineralogii i Krystalografii, następnie przeniesiony na Wydział Chemii.

Po roku 1990 wobec nowych uwarunkowań dotyczących szkolnictwa wyższego, nastąpiły znaczne zmiany i rozwój kadry samodzielnych pracowników, co spowodowało powołanie nowych Zakładów i Pracowni. Ważnym wydarzeniem było przejście do Instytutu Zakładu Gleboznawstwa od 1 lutego 2004 r.

W 1973 r. Instytut Geografii otrzymał drugi budynek przy ul. Danielewskiego 6, w którym funkcjonowały zakłady Geografii Ekonomicznej, Meteorologii i Klimatologii oraz Pracownia Dydaktyki. Zakład Geologii miał siedzibę w budynku przy ul. Sienkiewicza 30/32, a od 1993 r. przy ul. Sienkiewicza 4. Od 1995 r. dwie jednostki Instytutu (Zakład Geografii Społecznej, Pracownia Kartografii i Teledetekcji) mieściły się w budynku przy ul. Gagarina 5.

Od 1 października 2006 r. Instytut Geografii rozpoczął funkcjonowanie w nowym gmachu Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi przy ul. Gagarina 9.

Pierwszym dyrektorem Instytutu Geografii był prof. dr Rajmund Galon (1969–1975). Potem funkcje dyrektora Instytutu pełnili kolejno: prof. dr hab. Władysław Niewiarowski (1975–1987), prof. dr hab. Zygmunt Churski (1987–1997), prof. dr hab. Jan Falkowski (1997–2002), prof. dr hab. Leon Andrzejewski (2003–2010) oraz dr hab. Zbigniew Podgórski, prof. UMK (2011–2012).

 

Wydział Nauk o Ziemi

Zarządzeniem Rektora UMK z dnia 29 maja 2012 r. Instytut Geografii, wchodzący do tej pory w skład Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi, został z dniem 1 września 2012 roku przekształcony w Wydział Nauk o Ziemi – 17-sty wydział Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jednostki organizacyjne Instytutu Geografii, pomieszczenia oraz ich wyposażenie stały się jednostkami Wydziału, a dotychczasowi pracownicy Instytutu stali się pracownikami Wydziału. Na pierwszego dziekana Wydziału, na kadencję 2012–2016, został wybrany prof. dr hab. Wojciech Wysota.

Z dniem 1 stycznia 2013 r. przekształcona została struktura organizacyjna Wydziału. W miejsce istniejących jednostek organizacyjnych powołano 7 katedr: Geologii i Hydrogeologii, Geomorfologii i Paleogeografii Czwartorzędu, Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu, Gospodarki Przestrzennej i Turyzmu, Hydrologii i Gospodarki Wodnej, Meteorologii i Klimatologii, Studiów Miejskich i Rozwoju Regionalnego, Laboratorium Geomatyki i Kartografii, Stację Polarną UMK na Spitsbergenie oraz Pracownię Zbiorów Kartograficznych i Reprografii Cyfrowej. Od 1 stycznia 2014 r. Laboratorium Geomatyki i Kartografii zostało przekształcone w Katedrę Geomatyki i Kartografii.

 

Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej

Od dnia 1 października 2019 r.  Zarządzeniem Rektora Wydział Nauk o Ziemi zmienił nazwę na Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej. Jest to interdyscyplinarna jednostką łączącą nauki o Ziemi i środowisku, geografię społeczno-ekonomiczną i gospodarkę przestrzenną oraz specjalistów z innych dyscyplin naukowych związanych z prowadzonymi kierunkami studiów. Wydział posiada strukturę katedralną, z dniem 1.10.2019 r. oprócz dotychczasowych katedr, powstała Katedra Kultury Fizycznej oraz Laboratorium Analiz Środowiskowych i Zespół Informatyczno-Wydawniczy. Działają też centra badawcze: Centrum Badań Polarnych oraz Polsko-Chińskie Centrum Badań nad Turystyką. Ponadto Wydział ponadto posiada 3 jednostki terenowe: Obserwatorium Meteorologiczne w Toruniu, Stację Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Koniczynce oraz Stację Polarną UMK na Spitsbergenie, najdalej na północ położoną polską jednostkę badawczą.

Wydział jest interdyscyplinarną jednostką łączącą nauki o Ziemi i środowisku, geografię społeczno-ekonomiczną i gospodarkę przestrzenną oraz specjalistów z innych dyscyplin naukowych. Na Wydziale (stan na 1.20.2020 r.) jest zatrudnionych 71 osób, w tym 2 pracowników badawczych (2 profesorów uczelni), 56 nauczycieli akademickich, 6 pracowników administracji i 7 pracowników inżynieryjno-technicznych. Wśród nauczycieli jest 5 profesorów, 29 profesorów uczelni, 19 adiunktów i 5 asystentów. Pracownicy Wydziału prowadzą badania naukowe na z zakresu nauk o Ziemi, geografii społeczno-ekonomicznej, gospodarki przestrzennej, turystyki i rekreacji, kartografii i GIS, kultury fizycznej, zdrowia, sportu i wellness i innych. Badania te mają często charakter interdyscyplinarny i są prowadzone we współpracy z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi.  Wydział posiada uprawnienia do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego w dyscyplinie Nauki o Ziemi i środowisku oraz stopnia doktora w dyscyplinie Geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna.

Wydział wydaje 3 czasopisma naukowe: Bulletin of Geography – Socio-Economic Series (40 pkt.), Bulletin of Geography – Physical Geography Series (20 pkt.) i Journal of Education, Health and Sport (5 pkt).

W roku akad. 2020/21 uruchomiono następujące kierunki studiów:

– geografia (studia I i II stopnia, profil ogólnoakademicki),

– geoinformacja środowiskowa (studia II stopnia, profil ogólnoakademicki),

– gospodarka przestrzenna (studia inżynierskie, profil ogólnoakademicki),

– gospodarka przestrzenna i geozarządzanie (studia II stopnia, profil ogólnoakademicki),

– turystyka i rekreacja (studia I i II stopnia, profil ogólnoakademicki).

Wydział prowadzi Studia Doktoranckie z zakresu geografii (stopniowo wygaszane), a od roku akad. 2019/2020 również uczestniczy w szkołach doktorskich UMK: Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Szkoła Doktorska Nauk Ścisłych i Przyrodniczych i angielskojęzycznej interdyscyplinarnej szkole doktorskiej Academia Copernicana.

Zarówno na badania, jak i na podnoszenie poziomu kształcenia, Wydział uzyskuje środki ze źródeł zewnętrznych, krajowych i zagranicznych. Pracownicy Wydziału aktywnie uczestniczą w projekcie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”.

Od września 2016 r. dziekanem Wydziału jest dr hab. Marek Kejna, prof. UMK.

WNoZi Historia (1945-2018) (15,38 MB)